Een feest van snelheid

De geschiedenis tastbaar en hóórbaar maken – dat doet de Historic Grand Prix in zijn huidige vorm al sinds 2012. Het evenement waar ruim 38.000 toeschouwers op afkwamen, was de eerste in een reeks van inmiddels elf historische Grands Prix op Zandvoort. Toch was de goedbezochte eerste editie van 2012 niet de allereerste in zijn soort: vanaf 1986 organiseerde het circuit tien vergelijkbare historische GP’s (zie kader), totdat het gebrek aan geluidsdagen het evenement in 1995 de das omdeed.

De uitbreiding van vijf naar twaalf geluidsdagen was dan ook de reden dat het evenement vanaf 2012 kon terugkeren. Drie volle dagen uit zijn kostbare geluidsbudget had Zandvoort er meteen voor over – genoeg om het toenmalige FIA Masters Historic Formula One Championship naar de duinen te lokken. Dit kampioenschap voor F1-auto’s uit het 3-liter-tijdperk van 1966 tot 1985 is sindsdien elk jaar de hoofdact op het programma gebleven, vanaf 2022 onder de nieuwe naam Masters Racing Legends.

Een nieuw F1-record

Het absolute hoogtepunt uit de klasse viel Zandvoort in het jubileumjaar 2023 ten deel. Voor het eerst in de geschiedenis van de historische Formula 1 zouden er niet twee, maar drie races in één weekend worden verreden – en dat vooruitzicht trok een recordaantal van 29 auto’s. Nog nooit in het 75-jarig bestaan van het circuit waren er 29 F1-auto’s tegelijk aan de start verschenen. Om er 27 bij elkaar te vinden, moeten we helemaal terug naar 1984, de voorlaatste Grand Prix van het eerste tijdperk, toen Huub Rothengatter dispensatie kreeg om met zijn Spirit-Hart als 27e te starten in een veld dat normaal gesproken was gemaximeerd op 26 auto’s.

Dat record werd dus gebroken op vrijdag 16 juni 2023, toen de startopstelling bijna tot aan de Arie Luyendijkbocht reikte. Ondanks het feit dat de safety car een flink aantal keer naar buiten moest – misschien vanwege het enthousiasme van de deelnemers over die 29 auto’s? – waren de drie races uitermate spannend, met duels om de leiding die tot aan de finish voortduurden. Twee keer kreeg de race een wel heel bijzondere winnaar: op zaterdag schreef Ken Tyrrell zijn allereerste F1-overwinning bij, om het op zondag nog eens dunnetjes over te doen. Ken Tyrrell? Nee, deze Amerikaan is geen familie van de legendarische teambaas, maar heeft toevallig wel dezelfde naam. Dat ontdekte hij als tiener al, toen de werkgever van zijn vader een sponsor werd van het toenmalige Tyrrell-team (toeval bestaat niet!). Hij werd uitgenodigd om de Amerikaanse Grands Prix van Detroit en Dallas bij te wonen en raakte meteen verslingerd aan de sport. Pas in 2019 kon hij het zich veroorloven om zelf een F1-auto aan te schaffen – en hij kocht de Tyrrell 011 waar hij destijds als jongetje even in mocht zitten. En daarmee reed hij op Zandvoort dus naar zijn eerste twee overwinningen…

Nederlandse helden van weleer

Een van de grootste publiekstrekkers van 2023 was good old Cor Euser, die maar liefst vier keer aantrad in zijn pas gerestaureerde Marcos LM600evo. Los van zijn klassenoverwinningen won Euser zelfs een race in de Masters GT Trophy, en zijn felgekleurde La Bomba was een graag geziene gast in de paddock. Zo zijn er de afgelopen jaren nog veel meer Nederlandse helden van vroeger op de Historic Grand Prix in actie geweest. In 2013 ging Jan Lammers bijvoorbeeld van start in een opnieuw opgebouwde Ferrari 156 Sharknose – zonder riemen! Tom Coronel, Giedo van der Garde en Nicky Pastorelli waren vele jaren teamgenoten van David Hart, een van de grootheden in de historische autosport. En Gijs van Lennep en Michael Bleekemolen waren eigenlijk meestal wel present in de vele demo’s die Porsche en BMW aan het publiek presenteerden.

Als medeorganisator tot en met 2020 leverde de Historische Auto Ren Club (HARC) elk jaar twee nationale raceklassen aan het evenement. Zo konden het NK HTGT voor GT’s en toerwagens tot 1966 (nu omgedoopt tot SuperSixties), het NK GTTC voor het tijdperk 1966-’81, het NK HARC 82-90 en de YTCC bij toerbeurt op het internationaletoneel van de Historic Grand Prix hun kunsten vertonen. Zo vulden zij een vol programma aan waaraan hofleverancier Masters Historic Racing jaarlijks vier of vijf grids levert, met daarbij afwisselend mooie kampioenschappen zoals van de Historic Grand Prix Car Association (voor GP-auto’s tot 1966), de HSCC (met onder meer de Historic F2 en de 1000cc F3) en de Formula Junior Historic Racing Association.

Vreugde en tragiek

Helaas is er ook een herinnering aan de Historic Grand Prix waaraan we minder graag terugdenken. Toch kunnen we er niet omheen om die te vermelden, net zoals Circuit Zandvoort nog altijd met respect stilstaat bij de dodelijke ongelukken van Wim Gerlach, Chris Lambert, Piers Courage en Roger Williamson. In 2017 werd de Historic Grand Prix plotseling in stilte gehuld na een zwaar ongeluk in de openingsronde dat de Fransman David Ferrer noodlottig werd.

Hoewel de coronaperiode stevig roet in het eten gooide, zijn de bezoekersaantallen van de Historic Grand Prix altijd hoog geweest. Nadat het succes van 2012 de wereld was rondgegaan, togen in 2013 maar liefst 52.000 fans uit binnen- en buitenland naar Circuit Zandvoort. De trend van grote bezoekersaantallen is eigenlijk nooit doorbroken, al zaten daar de eerste vijf jaar duizenden bezoekers bij die een gratis toegangskaartje van de BankGiroLoterij hadden gekregen. Nog steeds is de Historic Grand Prix veruit het grootste evenement dat het circuit zelfstandig organiseert. Steevast komen er meer bezoekers op af dan op de moderne autosportweekenden van de DTM, de GT World Challenge of de ADAC GT Masters. Na corona zagen de paddocks meteen weer zwart van de raceliefhebbers. Dat fijne gevoel van nostalgie zal ons de komende jaren zeker niet verlaten, want de Historic Grand Prix blijft een feest van de snelheid dat op de kalender van Circuit Zandvoort niet mag ontbreken.